Бу сирэй Параллелограмм куодун көр

[[Билэ:Параллелограмм.svg|thumb|291x291px|Параллелограмм]]
'''Параллелограмм''' ({{lang-grc|παραλληλόγραμμον, παράλληλος}} - сэргэ барар уонна γραμμή - сурааhын) - бу [[түөрт муннук]], утары сытар өттүлэрэ бэйэ-бэйэлэригэр пааранан сэргэлэһэллэр, ол аата сэргэ көнө сурааһыннарга сыталлар. Чааһынай түбэлтэннэн параллелограм киэнэ буолар - көнө муннук, [[квадрат]] уонна [[ромб]].

== Свойствота ==
[[Билэ:Противоположные углы параллелограмма.svg|мини|229x229пкс|Параллелограмм утары таары сытар муннуктара тэннэр,  онтон быысаһа сытар муннуктар суумата 180]]

* Параллелограмм утары-таары сытар өттүлэрэ тэҥнэр.
* Параллелограмм утары-таары сытар муннуктара тэҥнэр.
* Биир өттугэтэ сытар муннуктар суумалара 180° тэҥ.
* Параллелограмм диагоналлара быһыта охсуһаллар, уонна быһа охсуһар чоптор икки гына араар.
* Диагоналлар быһа охсуһар чоптор параллелограмм симметрия киинэ буолар.
* Параллелограмм диагоналынан икки тэн үс муннукка арахсар.
* Параллелограмм орто сурааһыннара диагоналлар быһа охсуһар чоптор быһа охсуһаллар. Ити чопко параллелограмм икки диагонала уонна икки орто сурааһына тэҥ.
* чаастарга арахсаллар.
* Параллелограмм тождествота: параллелограмм диагоналларын квадраттарын суумата тэҥнэһэр быысаһа сытар өттулэрин икки гыммыт квадраттарын суумаларыгар:
* Холобур а - AB өттү уһуна, b - BC өттү уһуна.

== Параллелограмм бэлиэлэрэ ==
Параллелограмм түөрт муннук ABCD буолар, мантан биир эмит тутаах туолар буоллаҕына: ∠A = ∠C, ∠B = ∠D.

# Түөрт муннука бэйэ бэйэтигэр быһа охсуһат икки утары-таары сытар өттулэрэ тэн уонна сэргэ барар буоллаҕына.
# Утары-таары сытар муннуктара пааранан тэннэр:
# Түөрт муннука бэйэ бэйэтигэр быһа охсуһат икки утары-таары сытар өттүлэрэ пааранан тэҥ: AB = CD, BC = DA.
# Икки утары-таары сытар өттулэрэ пааранан сэргэлэһэллэр: AB || CD, BC || DA.
# Диагоналлар тэн чааска арахсаллар быһа охсуһар чопко: AO = OC, BO = OD.
# Чугас сытар муннуктар суумалара 180°.
# Лоппоҕор түөрт муннук утары таары сытар өттулэрин ортолорун ырааҕын суумата кини полупериметрыгар тэн.
# Диагоналлар квадраттарын суумата тэннэһэр лоппоҕор түөрт муннук өттүлэрин квадраттарын сууматыгар.

== Параллелограмм иэнэ ==
Бу формулалар параллелограммна эрэ тутталлар.

Параллелограм иэнэ тэннэһэр уһуну олоҕко төгуллээбиккэ.

<math>S = ah</math>, ханна <math>a</math> - өттү уонна <math>h</math> - a өттүгэ уһуну тардылыбыкка.

Параллелограм иэнэ тэннэһэр икки быысаһа сытар өттулэрин муннук синусугар төгүллээбиккэ.

<math>S = a \cdot b \cdot sin(C)</math>, ханна a  b - параллелограмм өттүлэрэ, С - ити икки өттү икки ардыгар сытар муннук.

<math>S=2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-d)}</math>, ханна <math>p=(a+b+d)/2.</math>

== Туттулубут литературата ==
* [https://ru.m.wikipedia.org/wiki/Параллелограмм нууччалыы бикипиэдьийэттэн матырыйаала]

== Эбии корун ==
* [[Параллелепипед]]

[[Категория:түөрт муннук]]
[[Категория:Геометрия]]