Математика

Эклид, грек математига, 3 ү. б.э.и., Раффаэлло *Атина оскуолата* диэн ойуутун фрагмена.

Математика диэн ахсаан, структура, куйаар уонна уларыйыы курдук өйдөбүллэри чинчийэр үөрэх. Математик Бендьамин Перс (Халыып:Lang-en) математиканы «наадалаах түмүктэри оҥорор үөрэх» (Халыып:Lang-en) диэн ааттыыра. Атын математика практиктара этэллэринэн математика холобур үөрэҕэ уонна ол холобурдары математиктар ахсааннарга, куйаарга, үөрэххэ, көмпүүтэрдэргэ, ойуу абстракцияларыгар уо.д.а. сирдэргэ көрдьөөн булаллар. Математиктар бу өйдөбүллэри чинчийэн, саҥа сабаҕалары сэрэйэн көрөллөр уонна кинилэр дьиҥнэрин кытаанах дедукциянан талыллыбыт аксиомалартан уонна быhаарыылартан таhаараллар.

Этимологията

«Математика» μάθημα (máthēma) диэн грек тылыттан тахсыбыта. Үөрэнии эбэтэр үөрэх диэн тылбаастанар.

Историята

Халыып:Main Cаха Сиригэр математика сайдыыта 1960-с сылларга саҕаламмыта. Сахалартан бастакынан үөрэх кандидатынан Софронов Егор Трофимович (1965 сылаахха), онтон бастакы математика докторынан Томскай Григорий Васильевич (1987 сылаахха) буолбуттара.

Үөрэх быhыытынан

Эйгэлэрэ

Ахсаан

Халыып:Main

$1, 2, 3$	$- 2, - 1, 0, 1, 2$	$- 2, \frac{2}{3}, 1.21$	$- e, \sqrt{2}, 3, π$	$2, i, - 2 + 3 i, 2 e^{i \frac{4 π}{3}}$
Дьиҥ ахсаан	Бүтүн ахсаан	Табыгас ахсаан	Реальнай ахсаан	Комплекс ахсаан

Структура


Ахсаан теорията	Абстракт алгебра	Бөлөх теорията	Бэрээдэк теорията

Куйаар


Геометрия	Тригонометрия	Дифференциал геометрия	Топология	Фрактал геометрия

Уларыйыы


Математика анаалиhа	Вектор анаалиhа	Дифференциал тэҥнэбил	Динамик система	Хаос теорията

Олохтооhуна уонна философията

$p \Rightarrow q$
Математика логиката	Баhаамнар теориялара	Категория теорията

Дискрет математика

$\begin{matrix} (1, 2, 3) & (1, 3, 2) \\ (2, 1, 3) & (2, 3, 1) \\ (3, 1, 2) & (3, 2, 1) \end{matrix}$
Комбинаторика	Суоттааhын теорията	Криптография	Граф теорията