Кыамта

Кыамта (бэлиэтэ P) диэн кэм кэрчигэр оҥоһуллар үлэ ахсаана. Кыамта кээмэйин биирдигэ ватт.

Быһаарыыта

Кыамта үлэ оҥоһуллар кэмигэр тэҥнээһинэ буолар, ол эбэтэр үлэ кэм үөскэбилэ: $$P=\frac{dW}{dt}$$

P - кыамта, W - үлэ, t - кэм.

F мэлдьи күүс x ырааҕынан сыһыарыллыбыт буоллаҕына оҥоһуллубут үлэ маннык буолар $W=𝐅\cdot 𝐱$

Бу түгэҥҥэ кыамта маннык суруллар: $$P=\frac{dW}{dt}=\frac{d}{dt}(𝐅\cdot 𝐱)=𝐅\cdot \frac{d𝐱}{dt}=𝐅\cdot 𝐯$$

Күүс C үс кээмэйдээх токур сурааһыҥҥа уларыйымтыа буоллаҕына кини маннык сурааһын интегралынан көрдөрүллэр:

$$W=\underset{C}{\int }𝐅\cdot d𝐫=\underset{\mathrm{\Delta }t}{\int }𝐅\cdot \frac{d𝐫}{dt}dt=\underset{\mathrm{\Delta }t}{\int }𝐅\cdot 𝐯dt$$

Ааҕыы сүрүн теорематынан маны билэбит

$$P=\frac{dW}{dt}=\frac{d}{dt}\underset{\mathrm{\Delta }t}{\int }𝐅\cdot 𝐯dt=𝐅\cdot 𝐯.$$

Бу формула бары бүтүн ситуацияларга сөптөөх.

Бэлиэлэрэ

Бэлиэтэ	Аата
$\overline{P}$	Орто кыамта
$⟨P⟩$	Күүтүллэр кыамта
$P(t)$	Элэс кыамта
$W$	Үлэ
$\mathrm{\Delta }t$	Кэм арыта
$𝐅$	Күүс вектора
$𝐫$	Радиус вектор
$𝐯$	Түргэн вектора

Орто кыамта

Кэм арытыгар ($\mathrm{\Delta }t$) оҥоһуллубут үлэ ахсаана $W$ буоллаҕына, бу арыт орто кыамтата ($\overline{P}$) маннык тэҥнээһининэн ааҕыллар:

$\overline{P}\equiv ⟨P⟩=\frac{W}{\mathrm{\Delta }t}$

Элэс кыамта

Элэс кыамта диэн кэм арыта ($\mathrm{\Delta }t$) нуулга чугаһаатаҕына орто кыамта ($\overline{P}$) муҥутуур суолтата. Кыра кээмэйдэрдээх эттик түгэнигэр:

$P(t)=\underset{\mathrm{\Delta }t\to 0}{\lim }\frac{W}{\mathrm{\Delta }t}=\underset{\mathrm{\Delta }t\to 0}{\lim }𝐅\cdot \frac{\mathrm{\Delta }𝐫}{\mathrm{\Delta }t}=𝐅\cdot 𝐯$

Хамсыыр уонна эргийэр тэнийбит эттик кыамтата маннык формаланар:

$P(t)=𝐅\cdot 𝐯+\mathrm{\Gamma }\cdot \mathit{\omega }$

$\mathrm{\Gamma }$ (гамма) - түмүктүүр күүс түгэнэ, $\omega$ (омега) - эттик муннук түргэнэ.

Механика кыамта

Кытаанах эттиккэ ууруллубут механика кыамта тэҥҥэ дьайар күүс түргэҥҥэ төгүллээһининэн суоттанар:

$P(t)=𝐅\cdot 𝐯$

Кытаанах эттик эргийэр буоллаҕына ууруллубут күүстэр кини муннук түргэнин уларыталлар:

$P(t)=𝐅\cdot 𝐯+𝐌\cdot \mathit{\omega }$

Бэлиэтэ	Аата
$𝐅$	Тэҥҥэ дьайар күүс
$𝐌$	Түмүктүүр түгэн
$𝐯$	Көдьүүстээх тэҥҥэ дьайар күүс ааҕыллыбыт түргэн чобо
$\mathit{\omega }$	Кытаанах эттик муннук түргэнэ

Деформацияланар кытаанах эттик эбэтэр бүтүн континуум этиитэ быдан уустук. Кини күүрүү тензорын уонна түргэн хонуутун үөскэмэ буолар. Кинетик энергия уларыйыыта маннык буолар:

$P=\frac{\mathrm{d}}{\mathrm{d}t}\underset{V}{\int }\frac{\rho }{2}\Vert 𝐯{\Vert }^2\mathrm{d}V+\underset{V}{\int }\sum _{ij}{T}_{ij}{D}_{ij}\mathrm{d}V$

Бэлиэтэ	Аата
$T_{ij}$	Күүрүү тензорын компоненнара
$D_{ij}$	Деформация түргэнин тензорын компоненнара

Чаҕыл кыамта

Тэрил чаҕыл кыамтаны чопчу түгэҥҥэ үөскэтэр. Кини этиитэ маннык:

$P(t)=I(t)V(t)$

Бэлиэтэ	Аата	Биирдигэ
$P(t)$	Элэс кыамта	W эбэтэр (J/s)
$I(t)$	Устун барар сүүрээн	A
$V(t)$	Компонент устун кыамта арааһа (күүрүү түһүүтэ)	V

Компонент резистор буоллаҕына оччоҕо маннык буолар:

$P=I^{2}R=\frac{V^2}{R}$

Бэлиэтэ	Аата	Биирдигэ
$P$	Кыамта	W
$I$	Сүүрээн	A
$V$	Күүрүү	V
$R$	Утарсыы	Ω